GDP là một thuật ngữ chuyên môn trong lĩnh vực kinh tế. GDP là gì và cách tính chỉ số GDP chính xác sẽ được chúng tôi chia sẻ dưới đây.
Việc nắm bắt toàn diện các chỉ số GMP giúp chúng ta hiểu được tốc độ phát triển của nền kinh tế quốc dân. Do đó, biết chính xác GDP là gì và nó được tính toán như thế nào sẽ đo lường chính xác tốc độ tăng trưởng kinh tế. Những chia sẻ sau đây để chúng ta hiểu thêm về tính đặc biệt của chỉ số GDP này.
Tìm Hiểu: Mua xe máy trả góp | Hướng dẫn thử thủ tục đăng ký A-Z
GDP là gì
GDP (Tiếng Anh: Gross Domestic Product) còn được gọi là Tổng sản phẩm quốc nội, dùng để chỉ tổng giá trị của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong một khoảng thời gian nhất định trong ranh giới địa lý của một quốc gia. Thời gian quy định thường là 1 quý, 6 tháng, 9 tháng và một năm.
GDP bình quân đầu người
GDP bình quân đầu người là chỉ tiêu đo lường kết quả sản xuất và hoạt động bình quân của tổng dân số trong vòng một năm. GDP bình quân đầu người sẽ tỷ lệ thuận với thu nhập và mức sống của người dân cả nước.
GDP Danh nghĩa
GDP danh nghĩa – Nominal Gross Domestic Product chính là tổng sản phẩm quốc nội được tính theo giá trị thị trường hiện tại. GDP danh nghĩa sẽ bao gồm những thay đổi về giá cả do lạm phát gây ra. Do đó, chỉ số phản ánh chính xác nhất tốc độ tăng giá của một nền kinh tế.
GDP Thực tế
GDP thực tế – Real Gross Domestic Product hay Real GDP) là thước đo GDP được điều chỉnh theo lạm phát. Đây là chỉ báo phản tác dụng rõ ràng nhất của nền kinh tế trong nước trong một năm. Nếu DGP thực tế thấp hơn GDP danh nghĩa, lạm phát quá cao và ngược lại. Chỉ tiêu này luôn phải phản ánh tình hình kinh tế một cách rõ ràng nhất nên cần được tính toán chính xác.
GDP xanh
Hiện tại, không có khái niệm chính thức về GDP xanh. Nhưng chúng ta có thể hiểu một cách đơn giản rằng GDP xanh là GDP còn lại sau khi đã trừ đi một phần chi phí phục hồi môi trường trong quá trình tái sản xuất.
Tham Khảo: Thẻ ATM BIDV | Giới thiệu các loại thẻ và biểu phí sử dụng
Các thành phần của GDP
GDP có thể được tính bằng tổng tiêu dùng, tổng chi tiêu hoặc tổng giá trị gia tăng của nền kinh tế. Theo các nhà kinh tế, GDP có thể được tính theo công thức sau:
GDP = C + I + G + NX
Trong đó:
- C: Tiêu dùng của tất cả các cá nhân trong nền kinh tế
- I: Đầu tư tiêu dùng của các nhà kinh doanh vào cơ sở kinh doanh
- G: Tổng chi tiêu của chính quyền
- NX: Xuất khẩu ròng của nền kinh tế
- C,I,G còn được gọi là “nội thu” còn NX gọi là “nội thu”
Vai trò & Ý nghĩa của chỉ số GDP
Chúng ta có thể dựa vào GDP để đánh giá tốc độ tăng trưởng kinh tế của một quốc gia trong một khoảng thời gian. Nếu GDP giảm, chúng ta có thể suy ra rằng đất nước đang ở trong tình trạng suy thoái, lạm phát, thất nghiệp, mất giá tiền tệ, v.v. Nếu GDP tăng, điều đó có nghĩa là đất nước đang tăng năng lực sản xuất và người dân có nhiều thu nhập hơn và chi tiêu nhiều hơn.
Các tổ chức chính phủ sẽ dựa trên số liệu GDP để hoạch định các chính sách tiền tệ phù hợp cho nền kinh tế. Nếu tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại, chính phủ sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ để thúc đẩy nền kinh tế, và ngược lại thắt chặt tiền tệ để ngăn chặn lạm phát.
Có thể nói rằng trong nền kinh tế của một quốc gia, GDP là rất quan trọng:
- GDP là chỉ tiêu phản ánh tốc độ phát triển của nền kinh tế một quốc gia. Thể hiện rõ sự biến động giá của sản phẩm / dịch vụ theo thời gian
- GDP bình quân đầu người thể hiện mức thu nhập tương đối và đánh giá chất lượng cuộc sống của người dân mỗi quốc gia.
- GDP giảm sẽ có tác động xấu đến nền kinh tế, kéo theo suy thoái kinh tế, lạm phát, thất nghiệp, đồng tiền mất giá,… ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của nhân dân.
Đây là những ảnh hưởng quan trọng của GDP đối với nền kinh tế của một quốc gia. Tuy nhiên, để tính toán chính xác chỉ tiêu này không phải là vấn đề đơn giản. Đặc biệt là khi các chỉ số này bị ảnh hưởng bởi các yếu tố sau.
Các yếu tố ảnh hưởng đến GDP
Về cơ bản, chỉ số GDP sẽ bị ảnh hưởng bởi 3 yếu tố chính, bao gồm:
- Dân số: Dân số là lực lượng lao động chủ yếu để tạo ra của cải vật chất – xã hội. Đồng thời, đây cũng là đối tượng tiêu dùng của các sản phẩm, dịch vụ. Hơn nữa, dân số là cơ sở để tính GDP bình quân đầu người của một quốc gia.
- FDP-Foreign Direct Investment: Chỉ số đầu tư trực tiếp nước ngoài có hình ảnh dài hạn thường bao gồm tiền tệ, vật thể, cơ sở hạ tầng,… và do đó cũng ảnh hưởng đến việc tính toán chỉ số GDP.
- Lạm phát: Đây là hiện tượng mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ tiếp tục tăng theo thời gian và đồng tiền mất giá. Mọi quốc gia muốn phát triển kinh tế đều phải ấn định một mức lạm phát cố định và giữ trong mức đó. Nếu lạm phát tăng quá mức sẽ ảnh hưởng lớn đến GDP. Đặc biệt, nó đã gây ra một cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.
Cách tính chỉ số GDP
Khi bạn hiểu GDP là gì, bạn cũng cần hiểu cách tính chỉ số cụ thể này. Hiện nay, khi tính toán chỉ số GDP để có kết quả chính xác nhất, người ta sử dụng 3 phương pháp tính chính sau đây.
Tính GDP theo tổng chi tiêu
Công thức
GDP = C + G + I + NX
Trong đó:
- C: Chi tiêu của hộ gia đình, bao gồm tất cả các chi tiêu cho sản phẩm và dịch vụ của hộ gia đình.
- G: Chi tiêu của chính phủ, là tổng chi tiêu cho giáo dục, y tế, an ninh, giao thông, dịch vụ,…
- I: Tổng đầu tư của các nhà đầu tư, bao gồm các khoản chi tiêu của doanh nghiệp về trang thiết bị, nhà xưởng.
- NX: Là xuất khẩu ròng của nền kinh tế, đây chính là cán cân thương mại. NX = X (Xuất khẩu [export]) – M – (Nhập khẩu[Import])
Ví dụ
Một nền kinh tế đơn giản bao gồm: hộ gia đình (H), nhà máy xay bột (M), và chủ tiệm bánh (B). H mua bánh mì từ B với giá 100 nhân dân tệ và bột mì từ M với giá 10 nhân dân tệ (như chi phí cho sản phẩm cuối cùng). B mua bột mì của M để làm bánh mì với giá 40 tệ.
Giả sử rằng M không sử dụng các sản phẩm trung gian khác. Cả B và M đều nhận được dịch vụ lao động và vốn từ H; B đã trả cho H số tiền, bao gồm: 30 cho chi phí lao động và 30 cho dịch vụ vốn. Tương tự, M trả cho H các khoản sau: 40 là chi phí lao động, và 10 là tiền thuê vốn. Dựa trên các thông tin trên, GDP tính theo phương pháp chi tiêu được tính như sau:
GDP = C + G + I + NX (do chỉ có chi tiêu hộ gia đình nên I= 0, G= 0, NX= 0) => GDP = 10 + 100 = 110
Tham Khảo Thêm: Lạm phát là gì? Nguyên nhân và ảnh hưởng đến nền kinh tế
Tính GDP theo thu nhập
Công thức
GDP = W + I + Pr + R + Ti + De
Trong đó:
- W (Wage): tiền lương
- I (Interest): tiền lãi
- Pr (Profit): lợi nhuận
- R (Rent): tiền thuê
- Ti (Indirect tax): thuế gián thu là loại thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế. Mà đây là khoản thuế đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ.
- De (Depreciation): phần khấu hao tài sản cố định
Ví dụ
Nền kinh tế đơn giản bao gồm các hộ gia đình (K), chủ nhà máy bột mì (A) và chủ tiệm bánh mì (B). K mua bánh mì từ B với giá 200 nhân dân tệ và bột mì từ A với giá 20 nhân dân tệ (như chi phí cho sản phẩm cuối cùng). B mua bột mì của A với giá 50 tệ để làm bánh mì.
Giả sử A không sử dụng các sản phẩm trung gian khác. Cả B và A đều nhận được lao động và dịch vụ vốn từ K; B đã trả số tiền K, bao gồm: 40 cho chi phí lao động và 40 cho dịch vụ vốn. A đã trả cho K số tiền sau: 50 tiền thuê lao động và 20 tiền thuê vốn.
Áp dụng phương pháp chi phí để tính công thức GDP (tính theo thu nhập), thay vì xem ai đã mua sản phẩm, bạn có thể tìm xem ai được trả tiền cho sản phẩm. như sau:
| Tên | Chi phí thuê lao động | Dịch vụ vốn | Hộ gia đình (K) nhận |
| B | 40 | 40 | 80 |
| A | 50 | 20 | 70 |
| Tổng số tiền K được nhận để sản xuất | 150 | ||
Như vậy: GDP = (40 + 50) + (40 + 20) = 150
Tính GDP theo phương pháp sản xuất
Công thức
GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu
GDP = Giá trị sản xuất – Chi phí trung gian + Thuế nhập khẩu
Trong đó:
Giá trị tăng thêm của từng ngành kinh tế có thể là:
- Thu nhập của người sản xuất
- Tiền công
- Bảo hiểm
- Thuế sản xuất
- Khấu hao tài sản cố định
- Giá trị thặng dư
- Các thu nhập khác
Ví dụ
Một nền kinh tế đơn giản bao gồm các hộ gia đình (C), thợ làm bánh (B) và chủ nhà máy bột mì (A). C mua bánh mì từ B với giá 100 nhân dân tệ và bột mì từ A với giá 10 nhân dân tệ (như chi phí cho sản phẩm cuối cùng). B mua bột mì của A với giá 40 tệ để làm bánh mì. Giả sử A không sử dụng các sản phẩm trung gian khác.
Cả B và A đều nhận được lao động và dịch vụ vốn từ C; B đã trả cho C số tiền, bao gồm: 30 chi phí lao động và 30 dịch vụ vốn. A đã trả cho C số tiền sau: 40 tiền thuê lao động và 10 tiền thuê vốn.
Trên thực tế, không phải tất cả các giao dịch thị trường đều được tính vào GDP. Vì nếu bạn làm điều này, cùng một sản phẩm sẽ được tính nhiều lần. Vì vậy, để có được chỉ số GDP chính xác, bạn phải phân biệt sản phẩm trung gian với sản phẩm được mua làm đầu vào để sản xuất ra một sản phẩm khác và chỉ sử dụng một lần trong quá trình sản xuất. Tại thời điểm này, chúng tôi có:
- B mua bột mì từ A với giá 40 và bán cho C với giá 100, lúc này B thu được 60
- C được A thanh toán 40 cho chi phí thuê lao động và 10 cho thuê vốn, như vậy C thu được 50.
=> GDP = giá trị tăng thêm + thuế thua nhập = (10 + 40) + (100 – 40) = 110
Đây là 3 phương pháp tính GDP được sử dụng phổ biến hiện nay. Mỗi cách tính sẽ cho kết quả khác nhau, tuy nhiên sẽ không chênh lệch nhiều.
Phân biệt GDP và GNP
GNP – Gross National Product là một chỉ số về tổng sản phẩm quốc dân. Tức là tổng giá trị do công dân của quốc gia đó tạo ra trong một khoảng thời gian, không phân biệt khu vực.
Hiện nay, khi nói đến GDP và GNP, nhiều người nhầm lẫn giữa hai chỉ tiêu này. Nhưng trên thực tế, hai chỉ số này luôn khác nhau, cụ thể như sau:
| Tiêu chí | Chỉ số GDP | Chỉ số GNP |
| Giống nhau | – Đều là chỉ số được sử dụng trong lĩnh vực kinh tế vĩ mô để đánh giá sự phát triển kinh tế của một quốc gia.
– Cả GDP và GNP đều là con số cuối cùng của một quốc gia/năm. – Được xác định theo công thức cụ thể |
|
| Khác nhau | ||
| Khái niệm | GDP là tổng sản phẩm quốc nội hay tổng sản phẩm nội địa. Theo đó, GDP chỉ tổng giá trị của tất cả các loại hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ… của một quốc gia đạt được trong vòng 1 năm. GDP càng cao thì nền kinh tế của quốc gia đó càng mạnh và ngược lại. | GNP (tiếng anh là Gross National Product) có nghĩa là tổng sản lượng quốc gia hay tổng sản phẩm quốc gia. GNP chỉ tổng giá trị bằng tiền thu được từ các sản phẩm và dịch vụ cuối cùng mà tất cả công dân của một quốc gia tạo ra trong một năm. GNP đánh giá sự phát triển kinh tế của một đất nước. |
| Công thức tính | Công thức tính GDP là tổng tiêu dùng:
GDP = C + I + G + NX |
Công thức tính GNP là tổng sản phẩm quốc gia: GNP = C + I + G + (X – M) + NR |
| Bản chất | – GDP là chỉ số tổng sản phẩm quốc nội (trong nước)
– Chỉ số GDP là toàn bộ giá trị được các thành phần kinh tế hoạt động trong lãnh thổ của quốc gia đó tạo ra trong khoảng thời gian 1 năm. – Các thành phần kinh tế đóng góp vào chỉ số GDP bao gồm các thành phần kinh tế trong nước và nước ngoài hoạt động tại quốc gia đó. – GDP là chỉ số dùng để đánh giá sức mạnh nền kinh tế một quốc gia. |
– GNP là chỉ số phản ánh tổng sản phẩm quốc dân (trong nước và ngoài nước)
– Chỉ số GNP là toàn bộ giá trị được công dân mang quốc tịch nước đó sản xuất ra trong thời gian 1 năm. Công dân quốc gia đó có thể tạo ra các giá trị ở cả trong và ngoài lãnh thổ quốc gia đó. |
Ghi chú:
- C = Chi phí tiêu dùng cá nhân
- I = Tổng đầu tư cá nhân
- G = Chi phí của nhà nước
- NX = “xuất khẩu ròng” của nền kinh tế
- X = Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ
- M = Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ
- NR= Thu nhập ròng từ các hàng hóa và dịch vụ đầu tư ở nước ngoài (thu nhập ròng)
Ví dụ: Một nhà đầu tư người Mỹ đầu tư vào một nhà máy sản xuất thức ăn nhanh tại Việt Nam để tiêu thụ trong nước. Hiện nay:
- Bất kỳ thu nhập nào từ việc bán nhà máy đều được tính vào GDP của Việt Nam
- Lợi nhuận ròng (sau khi trừ thuế và quỹ phúc lợi) và tiền lương của công nhân Hoa Kỳ làm việc trong nhà máy được tính vào GNP của Hoa Kỳ.
So sánh GDP và CPI
Khi bạn so sánh GDP và CPI, bạn thực sự đang so sánh CPI và chỉ số giảm phát GDP, còn được gọi là chỉ số giảm phát GDP và D đại diện cho GDP. Hai chỉ số này có những điểm giống và khác nhau sau:
| Tiêu chí so sánh | Chỉ số giảm phát GDP (GDP Deflator) | Chỉ số CPI (Consumer Price Index) |
| Giống nhau | Hai chỉ số chính để đo lường kinh tế vĩ mô. | |
| Khác nhau | ||
| Bản chất | Đo lường tất cả giá hàng hóa và dịch vụ được sản xuất ra. | Đo lường giá hàng hóa và dịch vụ được mua bởi người tiêu dùng (không bao gồm giá hàng hóa và dịch vụ được mua bởi chính phủ, các hãng) |
| Giá trị tính | Chỉ tính cho hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong nước | Tính cho tất cả hàng hóa và dịch vụ được mua, kể cả hàng hóa nhập khẩu |
| Tính thay đổi | Có sự thay đổi.Tức là chỉ số này cho phép có sự thay đổi của giỏ hàng hóa khi mà các thành phần GDP thay đổi. Được gọi là Paasche index | Cố định sự ảnh hưởng. Nghĩa là nó được tính toán bởi giỏ hàng cố định. Được gọi là chỉ số Laspeyres index |
| Ý nghĩa | Giảm bớt xu hướng gia tăng chi phí đời sống | Đo lường chi phí cho đời sống. |
Hạn chế của chỉ số GDP
Chỉ số GDP cũng có những hạn chế nhất định:
- GDP không phản ánh đầy đủ các hoạt động sản xuất như tự cấp, tự túc, chất lượng sản phẩm không được kiểm soát.
- GDP không xem xét hoặc định lượng giá trị của các hoạt động kinh tế phi chính thức, chẳng hạn như việc làm không có giấy tờ, hoạt động chợ đen, công việc tình nguyện và sản xuất hộ gia đình.
- GDP không tính đến lợi nhuận trong nước do các công ty nước ngoài thu được trả lại cho các nhà đầu tư nước ngoài.
- GDP chỉ xem xét việc sản xuất các sản phẩm cuối cùng và đầu tư vốn mới, trong khi bỏ qua các hoạt động giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp thông qua các hoạt động chi tiêu và các giao dịch trung gian giữa các doanh nghiệp.
- Tăng trưởng GDP không thể đo lường chính xác sự phát triển của một quốc gia hoặc cuộc sống của người dân, bởi vì GDP chỉ nhấn mạnh đến sản lượng vật chất và không xem xét sự phát triển chung của một quốc gia.
Trên đây chúng tôi đã chia sẻ thông tin chi tiết về GDP là gì và cách tính GDP tốt nhất mà bạn có thể áp dụng. Mong rằng những kiến thức được chia sẻ trên đây có thể giúp bạn hiểu thêm về chỉ số GDP cụ thể này. Bạn có thể theo dõi những thông tin hữu ích khác bằng cách truy cập vào trang web của chúng tôi, mọi tin tức tài chính sẽ được cập nhật hàng ngày để mang đến cho bạn những thông tin nóng hổi nhất.
Hãy cập nhật những kiến thức tài chính mới nhất tại website Quyên Tài Chính!
- Chuyên viên tư vấn : Vũ Thị Hồng Quyên
- Hotline : 0936028216
- Email : Hongquyen92tpb@gmail.com